28 listopada 2014 r. w Łańcucie odbyły się drugie warsztaty partycypacyjne w ramach działań wynikających z realizacji międzynarodowego projektu „Adelante”.
W spotkaniu uczestniczyli:
Prezes Podkarpackiego Klastra Energii Odnawialnej dr Grzegorz Wisz,
Mgr Katarzyna Jarosz reprezentująca RARR
Dr Małgorzata Lechwar –Wiceprezes Zarządu PKEO
Michał Tabisz (zastępcą dyrektora Departamentu Promocji, Turystyki, Sportu i Współpracy Międzynarodowej w Urzędzie Marszałkowskim)
Prorektor ds. Rozwoju i Polityki Finansowej dr hab. inż. Czesława Puchalskiego prof. UR),
Przedstawiciele klastra AEI APREAN energINNOVACION z Hiszpanii na czele z Sekretarzem Generalnym Carlosem Rojo Jimenez
oraz przedsiębiorcy biorący udział w realizacji projektu.
Zgodnie z przyjętymi wytycznymi ma powstać w najbliższej przyszłości system transportu niezależny od ruchu kołowego. Michał Tabisz (zastępcą dyrektora Departamentu Promocji, Turystyki, Sportu i Współpracy Międzynarodowej w Urzędzie Marszałkowskim) w imieniu Marszałka Województwa Podkarpackiego Władysława Ortyla, przekazał pismo do szefowej rządu Hiszpanii. W piśmie podkreślono chęć nawiązania wzajemnej współpracy także w obszarze pozyskiwania środków finansowych, w ramach programu Horyzont 2020.
„Most innowacji Rzeszów-Malaga” to porozumienie zawarte między Uniwersytetem Rzeszowskim (reprezentowanym przez Prorektora ds. Rozwoju i Polityki Finansowej dra hab. inż. Czesława Puchalskiego prof. UR), klastrem AEI APREAN energINNOVACION z Hiszpanii (reprezentowanym przez Sekretarza Generalnego Carlosa Rojo Jimenez) oraz Podkarpackim Klastrem Energii Odnawialnej (reprezentowanym przez Prezesa dra Grzegorza Wisza).
W wyniku drugich warsztatów partycypacyjnych powstało opracowanie nr 2. Wypracowano diagnozy oraz plany rozwoju. Ponadto zrealizowano działania w ramach e-mentoringu. Szczególną uwagę skoncentrowano na analizie case-study mającej na celu m. in. jak najlepsze dopasowane przygotowywanych (w ramach projektu Adelante) szkoleń dla przedstawicieli polskich przedsiębiorstw, które w swojej działalności zajmują się kwestiami związanymi z szeroko rozumianym OZE. Przedsiębiorcy z powodu niewystarczającego poziomu aktualnie posiadanej wiedzy oczekują szkoleń z zakresu zarządzania strategicznego OZE, internacjonalizacji, marketingu oraz finansowania międzynarodowego. Liczą także na specjalistyczne, „szyte na ich potrzeby” doradztwo mające na celu transfer najlepszych dostępnych praktyk m. in. organizacyjnych, technologicznych, procesowych z klastra Andaluzyjskiego.
Przedsiębiorcy (podobnie jak przedstawiciele samorządu terytorialnego oraz naukowego) zwracali uwagę na powiązanie kluczowych czynników sukcesu ich obszarów działania w ramach Regionalnej Strategii Rozwoju Województwa Podkarpackiego. Podkreślano innowacyjny charakter rozwiązań wykorzystanych w obszarze Malaga Smart City. Zwracano uwagę na możliwość transferu pewnych rozwiązań wypracowanych w hiszpańskich klastrach w kontekście zastosowaniu ich (po uwzględnieniu specyfiki otoczenia mikro-, mezo- i makroekonomicznego) w polskich przedsiębiorstwach działających w ramach klastra zajmującego się OZE. Prelegenci wskazywali na możliwość pozyskiwania środków finansowych na inicjatywy związane z transferem wiedzy w ramach zarówno funduszy krajowych (82,5 mld Euro), jak i z programu Horyzont 2020, gdzie do dyspozycji jest 80 mld Euro. Szczególne zainteresowanie zebranych budził pomysł wypracowania projektu zintegrowanego i inteligentnego EkoOsiedla 2020.
Podczas drugich warsztatów partycypacyjnych przedstawiciel Urzędu Miasta Rzeszowa p. Michał Rudnicki przedstawił założenia programu budowy zrównoważonego transportu miejskiego dla Rzeszowa. Podkreślił on dotychczasowe wysiłki związane z działaniami mającymi na celu budowanie pożądanego, proekologicznego i innowacyjnego wizerunku Rzeszowa. Wskazał między innymi na to, iż aktualnie w mieście jest 110 km ścieżek rowerowych (nie wszystkie z nich to drogi rowerowe), co jest szczególnie ważne wobec faktu rozbudowywania miasta. Ze ścieżek tych w dużej mierze korzysta młodzież dojeżdżająca do szkół. Podkreślił znaczenie akcji promujących korzystanie z rowerów miejskich. Zbigniew Rudnicki zwrócił uwagę, iż w Rzeszowie istnieje specjalny zestaw narzędzi (program) mający na celu zapewnienie, iż w wypożyczalniach rowerów wykorzystywana jest wyłącznie energia odnawialna.
Aktualnie przedstawiciele miasta prowadzą rozmowy z Nissanem oraz z Mercedesem. Miasto chce zakupić car2go – czyli możliwe do wypożyczenia auta z napędem proekologicznym. Ponadto (w ramach rozmów z jedną z korporacji samochodowych) toczą się dyskusje na temat zakupu od 100 do 150 pojazdów typu taxi zasilanych przez energię elektryczną. Dodatkowo prowadzone są rozmowy z przedstawicielami Politechniki Warszawskiej na temat opracowywanego w tym ośrodku akademickim projektu samochodu autonomicznego (czyli takiego, który jeździ bez kierowcy). Toczą się poszukiwania producenta takiego pojazdu. Jeżeli uda się podpisać stosowne porozumienia to, Rzeszów ma szansę - jako pierwsze miasto w Polsce – poszczycić się wypożyczalnią tego typu innowacyjnych i przyjaznych środowisku pojazdów w Polsce.
Warto podkreślić, iż w ramach realizacji strategii zrównoważonego transportu miasto Rzeszów ma największą flotę samochodów zasilanych gazem ziemnym (stanowi ją 40 nowoczesnych pojazdów marki Mercedes).
W mieście konieczny jest szybki i niezależny transport szczególnie, że rośnie zapotrzebowanie na przewozy – osiedle Błogosławionej Karoliny w chwili obecnej stanowi miasteczko, które musi być skomunikowane z resztą Rzeszowa. Infrastruktura jest ważna dla osób pracujących w SSE sąsiadującej z miastem.
Władze miasta Rzeszowa poszukują rozwiązań w ramach realizacji programu budowy zrównoważonego transportu miejskiego. Aktualnie zbierają specjalistów z ośrodków akademickich będących reprezentantami różnych dziedzin, którzy pomogą zbudować model matematyczny miasta. Model ten ma obrazować nie tylko zapotrzebowanie na transport, ale w szczególności ma pomóc diagnozować stan obecnych rozwiązań logistycznych np. gęstość linii komunikacyjnych. Władze miasta dążą do tego, aby cały transport miejski był w przyszłości zasilany ze źródeł energii odnawialnej. Źródła energii mogłyby stanowić stosowne instalacje umieszczone na dużym dachu oczyszczalni ścieków (ul. Targowa 11) oraz instalacje umieszczone na dachach stacji serwisowych. W tym kontekście przedstawiciele administracji samorządowej rozważają montaż na terenie miasta albo kolejki wysokogórskiej, albo bezzałogowego i zdalnie sterowanego pociągu miejskiego (rozwijającego prędkość nawet do 80 km/h na krótkich odcinkach). Podczas warsztatów partycypacyjnych przedstawiciele miasta pokazali najlepsze dostępne praktyki w tym zakresie stosowane m. in w Szwajcarii, w Las Vegas, Sao Paulo oraz w Berlinie. Dużym wyzwaniem są stosunkowo wysokie koszty implementacji takich systemowych rozwiązań. Przedstawiciele władz miasta podkreślali, iż na tak kosztowne rozwiązania proekologiczne mogą pozwolić sobie duże i bardzo bogate aglomeracje. Rzeszów chce znaleźć się w ich gronie, jednak przy obecnych rozmiarach miasta kontrowersje budzi uzasadnienie biznesowe tego typu inwestycji. Nie zmienia to jednak faktu, że Rzeszów chce budować Sustainable Customer Relationship i w przyszłości chce mieć transport publiczny zasilany wyłącznie z proekologicznych źródeł energii.
W trakcie dyskusji z przedstawicielami strony Hiszpańskiej okazało się, iż w kontekście tworzenia efektu synergii organizacji działających w ramach klastra, pojawia się istotna bariera. Firmy oczekują od klastra, że ten będzie je wspierał i promował, tworząc narzędzie do urzeczywistniania projektów biznesowych realizowanych w obrębie platformy międzysektorowej, co pozwoli na generowanie niższych kosztów przy jednoczesnym osiąganiu założonego efektu. Jednocześnie te same firmy nie chcą podzielić się pomysłem (know-how na temat realizacji planowanego projektu) z innymi członkami klastra widząc konkurencję i zagrożenie dla swoich interesów.
Katarzyna Kowalska zaprezentowała koncepcję Smart Cities in Spain, która stanowi analizę typu case study stanowiącą narzędzie transferu BAT dostosowanych do potrzeb nie tylko sektora dużych, ale w szczególności mikro, małych i średnich przedsiębiorstw z regionu podkarpackiego. Konkluzja wynikająca z przedstawionych wywodów jest taka, że miasto powinno być rozpatrywane jako zbiór systemów, które zużywają zasoby, aby zaoferować usługi / wyroby. Doświadczenia partnerów z klastra z Andaluzji wyraźnie pokazują, iż w kontekście realizacji strategii zrównoważonego rozwoju należy budować inteligentne gospodarki, których elementami są miasta inteligentne. Miasta takie wymagają zastosowania inteligentnych narzędzi, inteligentnego środowiska i inteligentnych ludzi, którzy w ramach działań mających na celu podniesienie poziomu ich mobilności pozytywnie wpłyną na jakość ich życia. Zaprezentowano analizy przypadków stosowanych rozwiązań w ramach:
• Smart City Brisbane w Australii, w stanie Queensland,
• Energy Technology Plan Komisji Europejskiej,
• Zrównoważonego rozwoju miasta Santander (interesujący o tyle, że zainicjowany przez małe przedsiębiorstwa),
• Malaga Smart City (projekt zainicjowany przez duże przedsiębiorstwa),
• Programu Smart City Barcelona (omówiono 7 inicjatyw strategicznych tj. inteligentne oświetlenie, inteligentną energię, inteligentne ogrzewanie, wodę i chłodzenie, inteligentny transport, „zero” emisyjną mobilność, otwartą na sugestie oddolne władzę. Podkreślano, że niezwykle ważne jest aby angażować społeczeństwo do implementacji w życiu codziennym pożądanych idei),
• Strategii 10 kroków koniecznych do podjęcia w celu kreowania inteligentnego miasta. W szczególności należy zwrócić uwagę na realizację strategii Quick Win. Pozwala ona na wypracowanie krótkoterminowych zysków dla przedsiębiorstw, które zaangażowane są w długookresowe przedsięwzięcia. Jest to ważne w kontekście tego, żeby przedsiębiorstwa realizujące innowacyjne strategie proekologiczne nie zniechęcały się spotykając opór i trudności wobec wdrażanych nowoczesnych rozwiązań).
Podczas warsztatów partycypacyjnych zarówno prelegenci, jak i goście reprezentujący poszczególne przedsiębiorstwa, w dyskusjach podkreślali znaczenie teleinformatyki (technologii Information and Communication Technologies). Jest ona kluczowa w kontekście gromadzenia, przetwarzania i analizowania danych dla optymalizacji zarządzania siecią dystrybucji oraz w celu lepszego zrozumienia zachowań klientów.
Zwracano także uwagę na to, iż innowacyjne urządzenia (w szczególności pojazdy elektryczne) stanowią wielki skok myśli technologicznej w zakresie zwiększania wydajności i mobilności. W dużym stopniu jest to efekt ciągłego udoskonalania rozwiązań w zakresie magazynowania energii.
Nadal konieczne jest podejmowanie wysiłków mających na celu promowanie konsumpcji zrównoważonej. Polityka władz publicznych w zakresie zielonych zakupów jest także bardzo istotna.
Łukasz Bilski prezes Świętokrzyskiego Centrum Innowacji i Transferu Technologii sp. z o. o. zaprezentował działania i wyzwania stojące przed członkami Świętokrzysko – Podkarpackiego Klastra Energetycznego. Zwrócił uwagę na triadę komponentów koniecznych do systemowego rozważania w ramach poszukiwania rozwiązań proekologicznych. Stanowią ją energetyka, transport oraz technologia informacyjna (teleinformacyjna). Podkreślił, iż nadal wyzwaniami stawianymi przed firmami są smart specializations opracowane dla każdego z 16 województw. Ważne jest, aby podnosić efektywność energetyczną. Wyzwaniem jest doprowadzenie do implementacji takich systemów, metod i instrumentów z zakresu OZE, które pozwolą na to, aby Polska gospodarka stała się niskoemisyjna. Jest to możliwe poprzez implementowanie rodzimych rozwiązań – wypracowanych na styku nauki i biznesu oraz dostępnych na lokalnym rynku. Powinno się łączyć siły różnych grup interesariuszy związanych z OZE i przygotowywać w tej sprawie listy intencyjne.
Należy prowadzić gruntowne analizy mające na celu wyjaśnienie dlaczego w rankingach innowacyjności Polska pojawia się jako 4 od końca kraj w UE (pod względem wdrażania innowacji).
Województwo świętokrzyskie koncentruje się na zielonej energetyce. W przyszłości chce być regionem autonomicznym energetycznie. W związku z tym przedstawiciele tego regionu planują zbudować prototyp domu autonomicznego pod względem energii. Pojawia się szeroka platforma możliwej współpracy z Podkarpackim Klastrem Energii Odnawialnej.
Wyzwaniem dla Świętokrzysko – Podkarpackiego Klastra Energetycznego mogą stać się mikrobiogazy wykorzystywane do tankowania aut. Województwo świętokrzyskie chce postawić w przyszłości na tego typu pojazdy, gdyż są one 12 razy tańsze od innych dostępnych środków transportu.
W ramach finansowania z programu Polska Wschodnia możliwe będzie wspieranie otoczenia biznesu. Dotyczy to nie tylko centrów transferu technologii, ale także podmiotów działających w ramach klastrów. Współpraca podmiotów z województwa podkarpackiego i świętokrzyskiego zjednoczonych w ramach klastra może przynieść efekt synergii.
Warto zwrócić uwagę na możliwość przyszłego finansowania pomysłów w ramach Programu Inteligentnego Rozwoju. Firmy działające w obszarze OZE mogą się także ubiegać o środki z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska. Dostępne są środki w ramach programu „Prosument - linia dofinansowania z przeznaczeniem na zakup i montaż mikroinstalacji odnawialnych źródeł energii" w ramach inicjatyw realizowanych przez samorządy. Interesującym dla członków klastra OZE jest w szczególności Horyzont 2020, który umożliwi budowanie współpracy międzynarodowej pozwalającej na poprawę pozycji konkurencyjnej.
Podmioty zajmujące się budowaniem infrastruktury mogą wystąpić o finansowanie z Programu Polska Cyfrowa.
Ważnym elementem warsztatów partycypacyjnych stały się prezentacje firm zainteresowanych współpracą w związku z prowadzoną działalnością w obszarze OZE.
Z prelekcją wystąpiła także Katarzyna Kandafer z RARR, która przedstawiła etapy realizacji projektu międzynarodowego INNOVAge. Realizacja wypracowanej w takcie trwania projektu innowacyjnej koncepcji jest prawdopodobna do realizacji we współpracy z przedstawicielami klastra OZE. W ramach budowy inteligentnego osiedla należy uwzględnić podłoże demograficzne zjawisk gospodarczych i wziąć je pod uwagę podczas realizacji przygotowywanego projektu inteligentnego osiedla. Przedsięwzięcie jest możliwe do realizacji w ramach wzajemnej współpracy merytorycznej. Efektem tej współpracy na poziomie koncepcyjnym powinno być wspólne opracowanie wniosku celem pozyskania środków na realizację/wdrożenie wypracowanego prototypu rozwiązań w nowej perspektywie finansowej.
Marzena Hajduk-Stelmachowicz
Categories: Projekt - ADELANTE